سوراخ لایه اُزون چگونه بر اقلیم زمین تاثیر می گذارد؟ - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران و به نقل از گیزمگ، سوراخ لایه ازون زمین در حال بهبودی است، اما این بدان معنا نیست که اثرات زیست محیطی آن رفع شده یا می گردد. در یک مطالعه جدید، اثراتی که پرتوهای اضافی ماورا بنفش(UV) در محیط زیست ایجاد می نمایند، آنالیز شده است که تأثیراتی مانند جابجایی مناطق آب و هوایی، تغییر درجه حرارت اقیانوس و ایجاد آسیب پذیری در برخی از گونه ها برجا می گذارد.

همانطور که تغییرات اقلیم دغدغه اصلی زیست محیطی امروز هستند، سوراخ شدن لایه ازون نیز یک بحران زیست محیطی بزرگ در دهه های 1980 و 90 میلادی بود.

لایه ازون لایه محافظی است که بالای جو زمین قرار گرفته است و بخش بزرگی از تابش اشعه های خورشیدی را بازمی گرداند. این لایه نقش حیاتی در قابل سکونت بودن این سیاره برای انسان و موجودات دیگر ایفا می نماید. اما دانشمندان در اواسط دهه 80 یک سوراخ را در آن و بر فراز قطب جنوب کشف کردند.

محققان به دنبال یافتن مجرم افتادند و به مواد شیمیایی موسوم به کلوئوفلوئوروکربن ها یا CFCs رسیدند که معمولاً به عنوان سرد نماینده در یخچال ها و در فراوری هواپخش ها استفاده می گردد. هنگامی که این مواد شیمیایی در محدوده وسیعی از اتمسفر قرار بگیرند با نور خورشید واکنش می دهند و آغاز به حل کردن ازون می نمایند.

هواپخش نامی است که به سوسپانسیون ذرات جامد یا قطره های مایع در گاز اطلاق می گردد. به طور کلی منظور از هواپخش، ذرات گرد و غبار معلق در هوا است. دود، ریزگرد اقیانوسی، آلودگی هوا و مه-دود امثالی از هواپخش هستند. در گفتگوی عامّه معمولاً منظور از واژه هواپخش، افشانه هواپخش است.

دنیا با شناخت و درک این خطر پروتکل مونترال را در سال 1987 امضا کرد که استفاده از CFC را برای همواره لغو کرد.

اکنون بیش از سه دهه از این اتفاق گذشته و به نظر می رسد سوراخ لایه ازون در جهت بهبودی قرار گرفته است، اما این روند بهبودی هنوز آهسته است و این سوراخ هنوز هم تا حدودی بر محیط زیست تأثیر می گذارد.

در حال حاضر محققان ارزیابی اثرات محیط زیستی سازمان ملل متحد یک آنالیز را انجام داده اند تا درک درستی از اثرات این سوراخ بر محیط زیست داشته باشند.

بزرگترین تغییر به نظر می رسد در نوسان قطب جنوب است. این کمربند بادی در اطراف پایین نیمکره جنوبی می چرخد و در طول زمان به طور طبیعی به شمال و جنوب حرکت می نماید. اما آنالیز نشان داد که سوراخ لایه ازون که مستقیماً بالای قطب جنوب است، نوسانات را نسبت به هزار سال پیش بیشتر به سمت جنوب منتقل نموده است.

جابجایی نوسان قطب جنوب، مناطق آب و هوایی را به سمت جنوب جابجا نموده، الگوهای بارندگی را تغییر داده و دمای آب دریاها و جریان های اقیانوسی را تغییر داده است. همین موجب تغییرات آب و هوایی در سراسر نیمکره جنوبی می گردد و تأثیر آن در استرالیا، نیوزیلند، قطب جنوب، آمریکای جنوبی، آفریقا و اقیانوس منجمد جنوبی احساس می گردد.

بخش های مختلف اقیانوس ها در حال گرم تر یا سردتر شدن هستند که بر اکوسیستم این مناطق تأثیر می گذارد. آب های گرم تر به بسترهای کتانجک در بخش تاسمانیا و صخره های مرجانی سواحل برزیل صدمه می زنند. اما مناطق سردتر در واقع مزایایی هم دارند، چرا که تعداد بیشتری از ماهی ها و غذای دریایی را برای پنگوئن ها، فک ها و پرندگان فراهم می نماید.

کتانجک یا اشنه دریایی نوعی جلبک بزرگ است. بر خلاف ظاهر گیاهی اش، کتانجک را جز گیاهان طبقه بندی نمی نمایند بلکه آن را در گروه آغازیان(Protista) به شمار می آورند. کتانجک ها از رده قهوه ای جلبکان و شاخه ناجورتاژکان هستند. این گیاه در غرب، معمولاً در خطوط ساحلی اسکاتلند غربی، نروژ و سواحل اقیانوس اطلس در آمریکای شمالی پیدا می گردد.

کوین رز یکی از محققان این مطالعه گفت: آنچه ما می بینیم این است که تغییرات لایه اوزون، درجه حرارت و الگوهای بارش در نیمکره جنوبی را تغییر داده است و جابجایی را در جلبک های بستر اقیانوس، محل زندگی ماهی ها و فیل های دریایی و فک ها موجب شده است. بنابراین ما شاهد تغییرات بسیاری در شبکه غذایی هستیم.

به هر حال موجودات به خاطر اثرات متفاوت سوراخ لایه ازون متحمل رنج های فراوانی شده اند. سطح بالای کربن دی اکسید در اقیانوس ها اتمسفر آنها را اسیدی تر می نماید و پوسته صدف حلزون های صدف دار را نازک می نماید و آنها را در مقابل تابش اشعه UV آسیب پذیر می نماید.

همچنین به نظر می رسد تغییرات اقلیمی و سوراخ لایه ازون تأثیر متقابل دارند.

رز می گوید: انتشار گازهای گلخانه ای گرمای بیشتر در فضای اتمسفر پایین تر به دام می اندازد که منجر به خنک شدن اتمسفر بالا می گردد. از آنجایی که ازون در دمای پایین تخلیه می گردد، هوای سرد بالای اتمسفر، بهبود بازیابی لایه ازون را آهسته می نماید.

ازون(Ozone) یکی از آلوتروپ های اکسیژن با فرمول O3 است که گازی با اکسیدنمایندگی بسیار بالاست. ازون معمولاً ناپایدار بوده و در بسیاری از واکنش ها مانند کلر عمل می نماید و با مکانیزم ترکیب شدن با پروتئین و بی اثر کردن آنزیم کاهنده که برای تنفس یاخته مهم است، به عنوان میکروب کش عمل می نماید. خاصیت اکسیدنمایندگی این گاز باعث می گردد تا کاربردهای صنعتی زیادی داشته باشد و در غلظت های بالاتر از 100 جز در میلیارد اثر تخریبی شدیدی بر مخاط و اندام های تنفسی جانوران و بافت های گیاهان بگذارد. در نتیجه گاز ازون در فضای نزدیک به زمین از مهم ترین آلاینده های هوا محسوب می گردد اما ازون موجود در لایه ازون برای جانوران و گیاهان سودمند است چرا که از ورود نور ماورا بنفش و پرتوهای پر انرژی به زمین جلوگیری می نماید. ازون یک عنصر 3مولکولی است، یعنی کوچک ترین ذره آن مولکول های 3 اتمی است.

مطالعاتی مانند این برای پر کردن برخی از شکاف هایی که مدل های آب و هوایی ممکن است آنها را در نظر نگیرند بسیار مهم هستند و به ما ایده ای واضح تر از آینده ای که می خواهیم به آن برسیم، می دهد.

این مطالعه در مجله Nature Sustainability منتشر شده است.