تعریف نادرست از شبکه ملی اطلاعات، تسهیل دسترسی به اطلاعات کافی نیست - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران، دکتر عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تاریخچه دسترسی آزاد به اطلاعات گفت: این مسئله موضوعی بین ­المللی و منعکس کننده نیاز بشریت به دسترسی آزاد به اطلاعات است که در کشور ما در سال 1387 با تصویب قانون انتشار آزاد اطلاعات مورد توجه قرار گرفته است.

وی ادامه داد: کمیته اجرایی برای اجرایی سازی سند دسترسی آزاد به اطلاعات در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس شد.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اشاره به مصوبه یونسکو برای برنامه اطلاعات برای همه گفت: در این مصوبه 5 اولویت ذکر شده که اولویت اول آن اطلاعات برای توسعه و اولویت دوم سواد اطلاعاتی است.

وی با بیان این که به نظرم بنیان دسترسی به اطلاعات توسعه دانش عمومی و گسترش سواد اطلاعاتی است، شرح داد: حفاظت از اطلاعات اولویت سوم این مصوبه بوده است که اگر شبکه ملی اطلاعات در ایران شکل گرفت و در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسید، به همین دلیل بوده است.

تعریف نادرست از شبکه ملی اطلاعات

وی با اشاره به تعریف نادرست از شبکه ملی اطلاعات با عنوان اینترنت ملی گفت: برخی شبکه ملی اطلاعات را همان اینترنت ملی تلقی می­ کنند، حال آنکه برخلاف این تصور، شبکه ملی اطلاعات زیرساخت داده­ های ملی کشور محسوب می­ شود که باید حفاظت شود.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: کشور دارای داده های ملی مثل داده ثبت احوال، شبکه بانکی، اطلاعات مرتبط با لایه سامانه موقعیت مکانی و صدها لایه اطلاعاتی و داده ای مهم دیگر است که بر بستر شبکه ملی اطلاعات بارگذاری می شود، به عنوان مثال شهر تهران بیش از 130 لایه داده اطلاعاتی دارد که به عنوان داده ­های ملی باید از آن حفاظت و حراست به عمل آید، چنانکه تصرف نابه­ جا در این شبکه ملی می ­تواند مسائل زیادی را برای کشور فراهم کند.

عاملی با بیان این که شبکه ملی اطلاعات تضمین کننده سلامت اطلاعات و دسترسی دائمی به اطلاعات برای ملت ایران است که اهمیت بسیار زیادی دارد، شرح داد: اخلاق اطلاعاتی اولویت چهارم است که ذیل آن حفاظت از حقوق مؤلف مورد توجه قرار گرفته است و در اولویت پنجم دسترسی آزاد به اطلاعات است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اولویت و اهمیت ارتقای دانش عمومی گفت: اتکای انگیزه ­­ای دسترسی آزاد به اطلاعات، دانش عمومی است و دانش عمومی یعنی قرار دریافت در فضای رشد و تعالی فردی و اجتماعی.

وی افزود: این دانش شامل مجموعه اطلاعاتی می ­شود که یک شهروند برای دسترسی به کیفیت رضایتمندی زندگی به آن نیاز دارد و ارتقای آن می­ تواند موجب تقویت شهروندی و تقویت چرخه مردم­ سالاری در جامعه شود.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اشاره به ویژگی­ های فراگیری در فضای مجازی گفت: در فضای مجازی، در معرض گذاردن اطلاعات مرتبط با مردم هدف است و فضای فراگیر مجازی، در پیوند با اینترنت همه چیزها و ماهیت غیرمرکزی در همه جا حاضر، محقق می ­شود.

وی افزود: اینترنت، فضای دسترسی همگان را به صورت فراگیر فراهم می­ کند و بحث فراگیری (pervasiveness) بر اتصال دیوایس ­ها (Devices) به همه پدیده­ ها تمرکز دارد که به دنبال آن هرچه دامنه اتصال دیوایس ­ها (Devices) به پدیده ­ها توسعه بیشتری پیدا کند، فراگیری نیز قلمرو بیشتری به دست می ­آورد.

عاملی گفت: در موضوع اینترنت همه ­پدیده­ ها، بحث اتصال دیوایس­ ها (Devices) به اطلاعات، اشیاء و انسان­هاست که در واقع به معنای اتصال همه چیزها و همه پدیده ­ها در مقیاس نانو-بایو است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی شرح داد: این اندازه اتصال به همه پدیده ­ها دامنه فراگیری از اطلاعات را فراهم می ­کند که گستره وسیعی را به دنبال می ­آورد.

عاملی با طرح این سؤال که پیوندهای فضای فراگیر مجازی و اطلاعات عمومی چیست؟ گفت: یکی از این پیوندها دامنه فراگیر اطلاعات عمومی به عرصه گسترده­ای از پدیده­های انسانی، ارتباطی و طبیعی است که در فضاهایی چون فضای معماری اینترنتی، بُعد خوش ه­بندی و داده های لایه

­بندی­ شده و یکپارچگی داده های اینترنتی مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: یکی دیگر از قابلیت ­های پیوند فضای فراگیر مجازی با اطلاعات عمومی تأمین دسترسی آزاد به اطلاعات و دانش است که از دو طریق تأمین می ­شود؛ یکی از طریق در دسترس قرار دادن دانش و اطلاعات و دیگری از طریق تبدیل اطلاعات به داده و تبدیل داده به خدمات یا هوشمندسازی نظام­ مند علمی است.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: با وقوع انقلاب دیجیتال فشار بر این بود که مجموعه اطلاعات تبدیل به داده رقومی شود و به دنبال آن موضوع تبدیل داده­ های رقومی به خدمات و سرویس مورد توجه قرار گرفت که یکی از این خدمات قراردادن اطلاعات در دسترس افراد مختلف بوده است.

وی افزود: دسترسی آزاد به اطلاعات و دانش مستلزم تکمیل چرخه زیرساختی و دانشی است که زیرساخت اجتماعی اطلاعات، زیرساخت فناوری اطلاعات، توجه به مالکیت ذی­نفعان، توسعه وب، محتوا و کاربر نهایی (پشتیبانی امنیتی، دستیاری و حفظ حریم خصوصی) را دنبال می ­کند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به مبحث هوش مصنوعی گفت: هوش بزرگ اشاره به هوشی است که در آن پیشخوان فناوری به یگانگی می­ رسد.

وی ادامه داد: با رویکرد دیگری، فناوری یکی شدن به سمت نوعی نانوتکنولوژی مولکولی است که نوعی کوچک­ سازی فعالیت ­های بزرگ و ساده­ سازی پدیده ­های پیچیده را دنبال می­ کند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اهمیت پیوند اطلاعات عمومی با فناوری هوشمند، گفت: یگانگی فناوری (Technological singularity) در این مفهوم که همه در مغز من و من در مغز همه و همه در یک فضا، خلاصه شده است.

وی افزود: آنچه از مغز آدمی می ­گذرد؛ خود نوعی فناوری و موضوع واقعیت پیدا کردن در بیرون است که عرصه پیچیده ­ای را به همراه دارد.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: فضای فراگیر مجازی همه امور را در تبادل موقعیت و ارتباط تعاملی شبکه ­ای تولید و بازتولید می کند که پایه های موضوعی آن در معرض تغییر مستمر قرار دادن تولید از مبدأ و مصرف در مقصد است.

منطق دسترسی پذیری به اطلاعات مورد توجه قرار ­گیرد

وی با طرح این سؤال که با چه مدلی توسعه دسترسی به انتشار اطلاعات را می ­خواهیم دنبال کنیم؟ گفت: منطق دسترسی پذیری به اطلاعات موضوعی است که باید مورد توجه قرار ­گیرد.

عاملی ادامه داد: ما در اطلاعات سه سطح داریم که سطح اول آن سطح عمومی و همان سطح مشترک با همه دنیا است، سطح دوم آن همان سطح اختصاصی مربوط به بومرنگ فرهنگ ملی و دینی کشور و سطح سوم آن همان سطح تخصصی مربوط به تخصص ­ها و رشته ­های مختلف است.

وی با اشاره به الگوریتم ­های انتقالی برای ارائه اطلاعات سه سطحی مذکور گفت: 6 نوع الگوریتم انتقالی در اینجا مورد توجه قرار می­ گیرد که الگوریتم انتقالی اول، انتقال همه امور خدماتی از فضای فیزیکی به فضای مجازی و الگوریتم انتقالی دوم الگوریتم ­های انتقالی همه امور اطلاعاتی به فضای مجازی عمومی است که به دنبال آن اطلاعات عمومی باید در اینترنت در معرض همگان قرار گیرد.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران ادامه داد: الگوریتم انتقالی سوم، الگوریتم انتقالی همه امور مرتبط با تأمین امور حقوق شهروندی و حقوق ذی­نفعان است و الگوریتم انتقالی چهارم مربوط به تأمین به روز رسانی برنامه ­ها و اخبار مرتبط با ذی­نفعان است.

وی افزود: الگوریتم انتقالی پنجم تأمین رصد امور مرتبط با همه ذی­نفعان است که مبحث شفافیت دستگاه­ ها که مدام توسط جامعه مطالبه می­ شود در این محدوده قرار می ­گیرد.

عاملی ادامه داد: الگوریتم انتقالی ششم الگوریتم توسعه فراگیر سازمان و توسعه بانک­ های اطلاعاتی است که با وقوع این 6 الگوریتم می­ توان به تحقق جامعه اطلاعاتی دست یافت.

وی گفت: الگوریتم یعنی تعریف همه فرآیندهای مرتبط با یک موضوع و تعریف تمامی فرآیندهای مربوط به آن که بستر اینترنت قابلیت چنین گستره ­ای را داراست.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: ما کیفیت زندگی را باید بر مبنای زیست بوم جامعه و در محور ارتقای کیفیت بستر زندگی اجتماعی و همچنین تأمین منافع عمومی مورد توجه قرار ­دهیم؛ بنابراین کیفیت متعالی و الهی هدف اصلی پیوندهای داده ای و اطلاعاتی است.

دسترسی گسترده به اطلاعات، مرجعیت اقتدار را دگرگون کرده است

دکتر سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این همایش با اشاره به دیدگاه ­های ژان فرانسوا لیوتار، اندیشمند پست ­مدرن، گفت: در دوران این اندیشمند، این سخن که عصر پیش رو با عصر ارتباطات روبرو است، چندان جدی گرفته نشد؛ اما امروزه می­ بینیم با شیوه ­های جدید دسترسی به اطلاعات روبرویم که پدیده ­های اجتماعی را نیز درگیر کرده است.

سلیمی ادامه داد: در دوره ­ای اقتدار صرفاً با نیروی نظامی تعریف می ­شد، حال آنکه در دوران فعلی از اقتدار ناشی از انحصار دسترسی به اندیشه و دانش صحبت می ­شود.

وی افزود: در عصر کنونی نه تنها مرجعیت اقتدار بلکه شیوه اقتدار در جوامع گوناگون بشری نیز دگرگون شده است.

رئیس دانشگاه علامه طباطبایی گفت: امروزه دسترسی گسترده به اطلاعات، مرجعیت اقتدار را دگرگون کرده است و از این ­رو در عصر جدید نمی ­توان اطلاعات را کانالیزه کرده و صرفاً یکسری اطلاعات محدود را در اختیار همگان قرار داد، چرا که در زیست دنیا جدیدی قرار گرفته ­ایم.

وی گفت: دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان یک دانشگاه علوم انسانی این رسالت جدی را در خود می­ بیند که متناسب با بازاندیشی ­های عصر جدید در جامعه ایران اقدام کند.

دسترسی آزاد به اطلاعات یک امر پیچیده است

ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی نیز در این همایش با اشاره به موضوع شکاف دیجیتالی پیش آمده در فضای مجازی، گفت: بین صاحبان پلتفرم ها و کاربران شکاف عمیقی ایجاد شده؛ پلتفرم ها محتواهایی را هدایت می کنند که نقش هدایتگر آنها تعیین نیست. نظام ارزش گذاری در فضای مجازی که موجب تراکم داده روی پلتفرم ها شده، فعلا در اختیار خود صاحبین پلتفرم هاست.

دبیر شورای عالی مجازی با اشاره به اینکه دسترسی آزاد به اطلاعات یک امر پیچیده است، یادآور شد: در دولت الکترونیک دسترسی آزاد به اطلاعات و پیاده سازی این موضوع با وجود همگرایی و اشتراک گذاری حکومت ها اهمیت بسیاری پیدا می کند. وجوه سیاسی و اجتماعی مساله دسترسی آزاد به اطلاعات با ساده انگاری خروج پیدا می کند، بنابراین معمای دسترسی آزاد و حریم خصوصی باید حل شود.

حضور انسان آگاه منوط به دسترسی به اطلاعات است

لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس جمهور نیز بر مساله شفافیت و پاسخگویی در یک جامعه باز و حکمرانی باز به عنوان یک مطالبه عمومی تاکید کرد که البته از نگاه وی کلید پاسخ گویی هم مفهوم شفافیت است.

معاون حقوقی رئیس جمهور افزود: حضور انسان آگاه منوط به دسترسی به اطلاعات است که شفافیت هم حاصل امکان همین دسترسی به اطلاعات است و البته پاسخ گویی به آن هم، حکومت قانون است.

جنیدی به دفاع از تلاش های دولت در مورد مساله دسترسی آزاد به اطلاعات از سال 1390 تاکنون پرداخت.

به گفته جنیدی، قانون دسترسی آزاد به اطلاعات جزو قوانینی است که آیین نامه اجرایی آن هم تصویب شده و دولت تلاش دارد برای اجرای صحیح این قانون هم گام بردارد.

وی گفت: دولت در سال های اخیر دو لایحه مهم را در مورد موضوع شفافیت و تعارض خدمت عمومی ارائه کرده که در راستای مقوله با مبارزه با فساد اداری با رویکرد تنبه و سازنده در مکمل همدیگر مطرح شده است. در این زمینه لایحه شفافیت در کارگروه تخصصی کمیسیون تلفیقی ترکیب شده و مجلس و دولت بررسی لایحه را در دستور کار دارند.

جنیدی تاکید کرد: لوایح در دست بررسی دولت با نیت پیگیری از فساد و تلاش برای انتظام بخشی وضعیت اطلاعات و اطلاع رسانی و اداره کردن تعارض منافع است. لوایح مزبور با نگاه جامع، دامنه شمول بسیار گسترده دارد.

به گفته جنیدی، دولت سعی کرده در لوایح مزبور به زیرساخت ها در همه ابعاد حقوقی، فرهنگی و اجتماعی توجه کند.

وی با بیان اینکه این لوایح در معنای برخورد با یک انسان جامع و بالغ است، با وجود پراکندگی بر گستردگی دامنه شمول افراد و حوزه های موضوعی همسو با نظم بخشی در لوایح همچون لایحه شفافیت تاکید کرد.

تسهیل دسترسی به اطلاعات کافی نیست

هادی خانیکی، رئیس کرسی ارتباطات علم و فناوری دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این همایش گفت: در دوران ورود به جامعه اطلاعاتی، ارتباطی و شبکه ای قرار داریم، اما استفاده از اطلاعات به لحاظ سخت افزاری و نرم افزاری نیازمند شناخت مولفه هایی است که بیشتر جنبه اجتماعی، فرهنگی و حقوقی دارد.

دبیر علمی همایش ملی زیست بوم دسترسی همگانی به اطلاعات گفت: تسهیل دسترسی به اطلاعات کافی نیست، بلکه فراهم آوردن زیرساخت های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حقوقی ضرورت دارد.

وی درباره همایش ملی زیست بوم دسترسی همگانی به اطلاعات اظهار کرد: این همایش از سوی کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو در دانشگاه علامه طباطبایی با مشارکت دفتر منطقه ای یونسکو در تهران شکل گرفت و علاوه بر آن، 14 نهاد علمی، پژوهشی و اجرایی در برپایی همایش همکاری داشتند.

خانیکی شرح داد: شهروند الکترونیک، دولت الکترونیک، زمینه های حقوقی و سیاست گذاری دسترسی همگانی به اطلاعات، دسترسی همگانی به اطلاعات در حوزه سلامت و سلامت اجتماعی، زمینه های اجتماعی و فرهنگی دسترسی همگانی به اطلاعات، بلاک چین و داده باز و گزارش فعالیت چهار نهاد مدنی فعال در زمینه دسترسی همگانی به اطلاعات محورهای پنل های تخصصی این همایش هستند.

استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی افزود: در سرانجام این همایش بیانیه به صورت توصیه های سیاستی و گزارش شبکه علمی کشور ارائه خواهد شد.

یونسکو به دنبال ترویج دسترسی آزاد به اطلاعات است

اسوتان اسوتکوفسکی، سرپرست دفتر منطقه ای یونسکو در تهران گفت: یونسکو به دنبال ترویج دسترسی آزاد به محتوا، فناوری، فرآیندهای مرتبط از طریق ارتقای آگاهی، سیاست گذاری و ظرفیت سازی است.

وی با بیان اینکه لازمه این کار دسترسی آزاد به اطلاعات علمی، منابع آموزشی باز، نرم افزارهای منابع آزاد و باز، پایگاه مجازی آموزش آزاد و یادگیری مجازی و آزاد است، افزود: منابع یاد شده امکان استفاده و به اشتراک گذاری آسان داده و اطلاعات را برای پژوهشگران و نوآوران فراهم می کند. به علاوه این منابع دسترسی بی سابقه دانشجویان، دانش آموزان و آموزش یاران را در سراسر دنیا به دانش و اطلاعات میسر خواهد کرد.

سرپرست دفتر منطقه ای یونسکو در تهران افزود: سال گذشته یونسکو در جمهوری اسلامی ایران در حوزه سواد اطلاعاتی و دسترسی به اطلاعات، فعالیت داشته است. این دفتر با همکاری شرکای ملی، کارگاهی در حوزه سواد اطلاعاتی برگزار کرد که مقدمه ای بر سواد اطلاعاتی در جوامع دانش بنیان بود.

وی یادآور شد: تاکید یونسکو بر ایجاد جوامع دانش بنیان بر این باور استوار است که دسترسی همگانی به اطلاعات لازمه استقرار صلح، توسعه پایدار و گفت وگوی بین فرهنگی است.

اسوتکوفسکی ادامه داد: ماه گذشته که روز دنیای دسترسی همگانی به اطلاعات در سراسر دنیا جشن گرفته شد، فرصت مغتنمی برای افزایش آگاهی و بحث در مورد بهترین تجربه ها در این حوزه بود. موضوع امسال این روز دنیای هیچ کس را جا نگذاریم بود؛ چرا که تحول بی سابقه دیجیتال در عصر کنونی به اشکال جدیدی از نابرابری منتهی می شود.

وی شرح داد: دسترسی همگانی به اطلاعات از طریق تصویب و اجرای قوانین، سرمایه گذاری در زمینه زیرساخت های مرتبط، درگیر کردن جامعه مدنی و به ویژه جوانان، حافظ حقوق بشر است.